Η ψυχογενής ανορεξία διακρίνεται σε δύο τύπους:
- στον περιοριστικό και
- στον υπερφαγικό/καθαρκτικό
Διατροφή στη νευρική ανορεξία
Πρώτα από όλα, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η ανορεξία δεν αναφέρεται σε απώλεια της όρεξης, αλλά σε μία ηθελημένη προσπάθεια της έφηβης να περιορίσει το φαγητό που προσλαμβάνει. Ο περιορισμός της τροφής αφορά τόσο την ποσότητα όσο και την ποικιλία. Μία έφηβη με ψυχογενής ανορεξία μπορεί να:
- Αποφεύγει τις «παχυντικές» τροφές όπως οι υδατάνθρακες, τα γλυκά και να επιλέγει τροφές με μικρότερη θερμιδική αξία.
- Μικραίνει τις μερίδες του φαγητού, να παραλείπει γεύματα και να μετράει επιμελώς τις θερμίδες που προσλαμβάνει. Κάποιες φορές μπορεί η ίδια να ετοιμάζει το γεύμα της προκειμένου να έχει τον έλεγχο των θερμίδων.
- Μπορεί να λέει ψέματα για το πόσο ζυγίζει, ή για το εάν έφαγε.
- Κάνει χρήση καθαρκτικών ή διουρητικών. Αυτό δημιουργεί αίσθηση ανακούφισης ότι το σώμα «καθαρίζει» από την τροφή.
- Στην ανορεξία καθαρκτικού τύπου, η έφηβη κάνει υπερφαγικά επεισόδια και μετά προκαλεί έμετο για να αποβάλλει το φαγητό. Ένα σημάδι για μία τέτοια συμπεριφορά είναι η επίσκεψη στην τουαλέτα αμέσως μετά το γεύμα.
- Να κάνει υπερβολική σωματική άσκηση, πχ. δύο ώρες την ημέρα.
Συχνά, η πρώτη φάση της ανορεξίας μοιάζει με δίαιτα, και αρκετές φορές βλέπουμε ότι μία διαταραχή πρόσληψης τροφής μπορεί να ξεκινήσει με δίαιτα που όμως συνεχίζεται ακόμα και αν το βάρος του ατόμου πέσει κάτω από το φυσιολογικό για την ηλικία και το ύψος του.
Σχέση με το σώμα και εικόνα σώματος
Ο περιορισμός της τροφής έχει στόχο την απώλεια βάρους, καθώς η έφηβη με ανορεξία έχει μία αρνητική εικόνα σώματος. Παρόλο που το βάρος βρίσκεται κάτω από το φυσιολογικό, η δυσφορία για το σώμα παραμένει και η διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος αποτελεί μία από τις κεντρικότερες εκδηλώσεις της ψυχογενούς ανορεξίας. Αυτό συνδέεται με την αγωνία που έχουν οι ασθενείς με ανορεξία μήπως πάρουν κιλά, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν σε συχνό ζύγισμα και σε υπερβολικό έλεγχο του βάρους. Ακόμα και μία μικρή ποσότητα φαγητού ή μία μικρή αύξηση του βάρους λόγο κατακράτησης υγρών μπορεί να δημιουργήσει έντονο άγχος. Συχνά επίσης παρατηρείται το φαινόμενο της ψυχογενούς ανορεξίας σε έφηβες οι οποίες εμπλέκονται σε δραστηριότητες, όπως ενόργανη γυμναστική, αθλητισμός, οι οποίες απαιτούν λεπτό σώμα.
Επομένως, όταν μία έφηβη κάνει υπερβολική και παρατεταμένη δίαιτα ακόμα κι αν έχει χάσει βάρος, όταν η στάση της απέναντι στο φαγητό έχει αλλάξει και όταν υπάρχει εμμονή γύρω από την εικόνα σώματος και τις θερμίδες, είναι ενδείξεις που οι γονείς οφείλουν να προσέξουν.
Ιατρικές επιπλοκές
Η κλινική εικόνα της ανορεξίας περιλαμβάνει ιατρικές συνέπειες λόγω του υποσιτισμού, αλλά και των καθαρκτικών συμπεριφορών, εφόσον υπάρχουν. Οι ιατρικές συνέπειες ποικίλουν από τις λιγότερο έως τις περισσότερο επικίνδυνες για τη λειτουργία του οργανισμού, ανάλογα με τη σοβαρότητα της διαταραχής. Οι πιο συχνές ιατρικές επιπλοκές είναι:
- Αμηνόρροια *
- Βραδυκαρδία και υπόταση
- Πονοκέφαλοι και ζαλάδες
- Λέπτυνση των τριχών της κεφαλής, ή απώλεια μαλλιών
- Δυσκοιλιότητα
- Υποθερμία
- Ξηροδερμία
- Αίσθημα κούρασης, μυϊκή αδυναμία και εύκολη κόπωση
- Δυσκολίες στη συγκέντρωση
- Ευερεθιστότητα
Οι γονείς πρέπει να είναι σε εγρήγορση για τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά της έφηβης, εφόσον υπάρχει αλλαγή σε σχέση με την πρόσληψη τροφής.
*Στο DSM-5 δεν απαιτείται το κριτήριο της αμηνόρροιας για να μπει η διάγνωση.
