Από την εποχή που σπούδαζε Ιατρική στα Πανεπιστήμια Στάνφορντ και Χάρβαρντ, αλλά μέχρι και σήμερα, ο Ντάνιελ Κραφτ, έχει πολλά και ποικίλα ενδιαφέροντα: φτιάχνει καινοτόμες ιατρικές συσκευές, εκπαιδεύεται ως αστροναύτης, πετάει ως γιατρός σε πολεμικά αεροσκάφη, ιδρύει και υποστηρίζει start-up εταιρείες. Εχοντας πάντα το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και το μυαλό του στην αναζήτηση του πώς θα είναι η ιατρική τα επόμενα χρόνια, ο Κραφτ, ανέλαβε ως υπεύθυνος του ιατρικού τμήματος FutureMed του Πανεπιστημίου Singularity. Στόχος αυτού του πανεπιστημίου, που βρίσκεται στην καρδιά της SilicoValley της Καλιφόρνιας, είναι να εκπαιδεύει και να εμπνέει σημερινούς και μελλοντικούς ηγέτες. Ο γιατρός, ερευνητής, εφευρέτης, επιχειρηματίας και οραματιστής, Ντάνιελ Κραφτ, μιλάει για το μέλλον της ιατρικής.
– Ποιο είναι το σενάριό σας για την ιατρική του μέλλοντος;
– Σε 20 χρόνια από τώρα θα έχει αλλάξει ριζικά το πώς αντιλαμβανόμαστε την υγεία και την ιατρική. Παραδοσιακά, αλλά ακόμα και σήμερα, η ιατρική δρα διακεκομμένα και πυροσβεστικά. Δηλαδή πηγαίνουμε στον γιατρό, αφού έχει παρουσιαστεί κάποιος πόνος, ένα εξόγκωμα ή έχουμε πάθει εγκεφαλικό. Παίρνουμε την πίεσή μας μια φορά τον χρόνο, κάνουμε μια εξέταση αίματος κάθε δύο χρόνια, ζυγιζόμαστε πού και πού, αυτά καταγράφονται σε σκόρπια χαρτιά και καταχωνιάζονται σ’ ένα συρτάρι. Στο μέλλον όμως, η ιατρική θα είναι πολύ πιο συνεχής. Οι μετρήσεις θα γίνονται ευκολότερα, ακριβέστερα και με χαμηλότερο κόστος. Ενα αυτοκόλλητο στο χέρι ή ένας αισθητήρας στο κρεβάτι θα μετράει τους δείκτες του σώματός μας, οι εξετάσεις αίματος και ούρων θα γίνονται στο σπίτι, ενώ το τηλέφωνο θα καταγράφει τους παλμούς της καρδιάς μας.
– Στο μέλλον θα φτάσουμε να εξεταζόμαστε προληπτικά για κάθε πιθανή ασθένεια;
– Σήμερα οι γιατροί χρησιμοποιούμε πληθυσμιακές μελέτες, τον μέσο όρο. Ομως ο καθένας είναι διαφορετικός. Αν γνωρίζουμε τις συγκεκριμένες απειλές, τότε μπορούμε να τροποποιήσουμε τα προληπτικά βήματα. Στο μέλλον, όλοι θα γνωρίζουμε την αλληλουχία του DNA μας, το οποίο είναι σημαντικό για την πρόβλεψη συγκεκριμένων κινδύνων, όπως η προδιάθεση για καρκίνο, Αλτσχάιμερ, καρδιακά νοσήματα. Ετσι, θα μπορούμε να ξεκινήσουμε νωρίτερα στη ζωή μας να κάνουμε συγκεκριμένα βήματα, όπως συχνές και εξειδικευμένες εξετάσεις ή μια πιο ισορροπημένη διατροφή.
Δεν χρειάζεται όλοι να κάνουμε κολονοσκόπηση στα 50 μας. Αλλοι τη χρειάζονται στα 30 και άλλοι στα 70. Ενας στους τρεις Ευρωπαίους που παίρνει προληπτικά ασπιρίνη για να προλάβει μια πιθανή καρδιακή προσβολή δεν βλέπει κάποιο όφελος, ενώ την ίδια στιγμή έρχεται αντιμέτωπος με παρενέργειες, όπως τον κίνδυνο γαστρορραγίας. Σε 20 χρόνια από τώρα, θα έχουμε στα χέρια μας πολύ περισσότερα στοιχεία για τον εαυτό μας, μέσω των γονιδίων μας, αλλά και της συμπεριφοράς μας – στοιχεία που θα συλλέγονται από τα αυτοκίνητά μας, τις ηλεκτρικές συσκευές, τον τρόπο που ξοδεύουμε τα χρήματά μας και όλα αυτά θα μπορούν να συνδυαστούν. Επίσης, θα γίνουμε και πιο «συμμετοχικοί» στο θέμα της υγείας μας. Οπως μοιραζόμαστε τα δεδομένα μας στο Facebook, έτσι θα μοιραζόμαστε και περισσότερες από τις ιατρικές μας πληροφορίες.
– Δηλαδή η ιατρική του μέλλοντος θα χαρακτηρίζεται από πρόληψη, συνέχεια, εξατομίκευση και προσβασιμότητα. Πώς και από ποιον θα γίνει αυτή η μετάβαση;
– Δεν θέλω να φανεί ότι έχουν όλα να κάνουν με υπολογιστές και στοιχεία. Υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι γιατροί και νοσηλευτές, αλλά ο ρόλος τους πιστεύω θα αλλάξει σε κάποιο βαθμό. Θα αποτελέσουν αγωγούς αυτής της πληροφορίας, διαχειρίζοντάς την και βοηθώντας να λαμβάνονται οι σωστές αποφάσεις.
Πρέπει να υπάρχουν κίνητρα και για ασθενείς και για γιατρούς, ώστε να χρησιμοποιείται αυτή η διαθέσιμη πληροφορία. Για παράδειγμα, αν αποδεικνύεις ότι κάνεις μια υγιεινή ζωή –και αυτό μπορεί να φαίνεται μέσω του τηλεφώνου σου, του οργάνου γυμναστικής ή άλλων συσκευών που δείχνουν ότι γυμνάζεσαι τακτικά– η ασφάλεια υγείας σου ίσως να είναι φτηνότερη. Ανθρωποι που δείχνουν ότι είναι δραστήριοι, υπεύθυνοι και προσέχουν την υγεία τους με έξυπνο τρόπο θα ανταμείβονται.
Μόνο το κράτος μπορεί να θεσμοθετήσει κάτι τέτοιο. Μπορεί, για παράδειγμα, να επιβραβεύει τους γιατρούς που «συνταγογραφούν» μια εφαρμογή μέτρησης της πίεσης. Η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης είναι ένα μεγάλο ζήτημα και αφορά έναν στους τρεις ενήλικες. Αν οι ασθενείς είχαν μια συσκευή που επικοινωνεί με το smartphone τους και το smartphone με την ιατρική ομάδα, τότε οι γιατροί θα μπορούσαν να ρυθμίσουν πιο αποτελεσματικά τη δόση του φαρμάκου.
– Πάντως, τα σχέδιά σας φαίνεται να είναι προς την κατεύθυνση του να χάσετε τη δουλειά σας.
– Μερικές ιατρικές ειδικότητες θα αλλάξουν δραματικά. Η δερματολογία και η ακτινολογία, για παράδειγμα, στις οποίες παίζει σημαντικό ρόλο η αναγνώριση προτύπων, θα αντικατασταθούν σε μεγάλο βαθμό από την τεχνολογία. Το να κοιτάς μια ελιά και να λες αν είναι μελάνωμα ή όχι, είναι κάτι που οι υπολογιστές κάνουν όλο και καλύτερα. Οπωσδήποτε θα χρειαζόμαστε γιατρούς και νοσηλευτές, οι οποίοι ναι μεν θα επωφελούνται από τις διαθέσιμες τεχνολογίες, αλλά δεν θα αντικατασταθούν. Ισως να είναι λιγότεροι σε μια ειδικότητα και περισσότεροι σε κάποια άλλη. Ομως αυτό μάς δίνει τη δυνατότητα να επανεξετάσουμε τι είναι υγεία. Υγεία δεν είναι να μπαίνουμε στα επείγοντα και να υποβαλλόμαστε σε εγχειρήσεις. Είναι κάτι πιο συνεχές. Ο ίδιος ο ασθενής θα είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του και θα έχει στα χέρια του τη δύναμη του καταναλωτή.
– Τι μας συμβουλεύετε λοιπόν να κάνουμε σήμερα ως υπεύθυνοι καταναλωτές;
– Ασθενείς, γιατροί και όλοι μας, δεν χρειάζεται να περιμένουμε τις τεχνολογίες του μέλλοντος. Μπορούμε σήμερα κιόλας να αγοράσουμε μια μικρή συσκευή που μετράει τα βήματά μας ή να κατεβάσουμε μια εφαρμογή που καταγράφει τη σωματική μας άσκηση ή τις συνήθειές μας. Δεν υπάρχει λόγος να περιμένουμε τον γιατρό να μας τα «συνταγογραφήσει». Αντίστοιχα, οι γιατροί, αλλά και το σύστημα υγείας, μπορούν να ξεκινήσουν να χρησιμοποιούν πιεσόμετρα και ζυγαριές που συνδέονται με υπολογιστές και τηλέφωνα ή άλλες έξυπνες εφαρμογές.
Τα λάθη της Ιατρικής του σήμερα
– Ποια είναι τα μεγαλύτερα λάθη που κάνει η ιατρική σήμερα;
– Αυτή τη στιγμή ακολουθούμε την ιατρική όπως ήταν αιώνες πριν. Στηριζόμαστε ακόμα στην ανατομία, κάνοντας την ιατρική όλο και πιο εξειδικευμένη. Σήμερα δεν είσαι απλά ένας ορθοπεδικός χειρουργός, αλλά ένας ορθοπεδικός χειρουργός γονάτων ή ώμων. Ομως ο άνθρωπος δεν είναι ένας κουβάς μελών και οργάνων.
Μέρος της ιατρικής του μέλλοντος είναι να καταλάβουμε τα μοριακά μονοπάτια που σχετίζονται με συγκεκριμένες διαταραχές, ώστε να μπορέσουμε να παρέχουμε εξατομικευμένη θεραπεία. Σίγουρα η ανατομία είναι σημαντική. Ομως ο ορισμός της ασθένειας είναι έτοιμος να αλλάξει.
– Τι αλλαγές θα δούμε στη θεραπεία του καρκίνου;
– Σήμερα οι θεραπείες είναι πολύ τοξικές και δρουν γενικευμένα. Είναι σαν να κόβεις ολόκληρο δάσος για να ξεφορτωθείς ένα ξερό δέντρο. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι ο καρκίνος που επανεμφανίζεται προκαλείται από το πολύ μικρό εκείνο ποσοστό κυττάρων, των καρκινικών βλαστικών κυττάρων, που σύντομα θα είμαστε ικανοί να τα αναγνωρίζουμε και να τα πολεμάμε. Η σκέψη αυτή γεννήθηκε πριν από οκτώ χρόνια, είναι όμως ακόμα στο στάδιο των κλινικών μελετών.
Σήμερα μας παίρνει περίπου 17 χρόνια από τη στιγμή που κάτι δημοσιεύεται, μέχρι να γίνει γνωστό και να χρησιμοποιηθεί από την πλειοψηφία των γιατρών. Στο παρελθόν αυτό ήταν ακόμα πιο χρονοβόρο. Για παράδειγμα, χρειάστηκε να περάσουν 300 χρόνια μέχρι να αρχίσει να αποτελεί κοινή πρακτική η χορήγηση βιταμίνης C στη θεραπεία του σκορβούτου.
Το ιατρικό απόρρητο στο μέλλον
– Σε ένα τέτοιο μελλοντικό σενάριο, τι θα συμβεί με το ιατρικό απόρρητο;
– Το ιατρικό απόρρητο είναι μια καλή ιδέα που εξελίσσεται λάθος. Αυτήν τη στιγμή είναι πολύ δύσκολο να μοιραστείς πληροφορίες, παρότι στις περισσότερες περιπτώσεις κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα χρήσιμο. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να γίνουμε δότες δεδομένων. Οπως είμαστε αιμοδότες ή δότες οργάνων, πιστεύω ότι πρέπει να αρχίσουμε να μοιραζόμαστε όλο και περισσότερες πληροφορίες για την υγεία μας, ίσως και με κάποιο αντάλλαγμα.
Οπως συμβαίνει για παράδειγμα με το Google Maps. Ολοι μοιραζόμαστε λίγη από την ιδιωτικότητά μας, δηλαδή τη γεωγραφική μας θέση και την ταχύτητα που κινούμαστε, όμως την ίδια στιγμή παίρνουμε πληροφορίες για την κίνηση στους δρόμους, αποφεύγουμε τα μποτιλιαρίσματα και φτάνουμε πιο γρήγορα στη δουλειά μας.
– Αντιλαμβάνομαι αυτά τα πλεονεκτήματα, όμως, σίγουρα δεν είναι λίγα και τα προβλήματα που προκύπτουν όταν ένας ιατρικός φάκελος είναι σε κοινή θέα.
– Είναι σαν τις πιστωτικές κάρτες, μερικές φορές παραβιάζονται. Θα υπάρχει σίγουρα ένα σκοτεινό κομμάτι, κάποια ζητήματα ασφαλείας. Τι θα συμβεί αν κάποιος «χακάρει» τον βηματοδότη σου ή την αντλία ινσουλίνης; Αυτά είναι ζητήματα που θα πρέπει να μας απασχολήσουν.
_____
Συνέντευξη στην Ασπασια Δασκολοπουλου
