Η εικόνα συνηθισμένη στους ελληνικούς αυτοκινητόδρομους- ειδικά στα εορταστικά τριήμερα και τις αργίες του φιλότιμου Έθνους μας. Το ασθενοφόρο στη Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης, στο δεξί άκρο του οδοστρώματος, με τη σειρήνα να ουρλιάζει εις μάτην, ακινητοποιημένο σε ένα μπεταρισμένο μποτιλιάρισμα. Ο οδηγός του προσπαθεί με νευρικές τιμονιές να απεγκλωβίσει το όχημα- ποιος ξέρει ποιους μεταφέρει, ή ποιον τρέχει να σώσει. Ξύνει τα προστατευτικά ακρόμπαρα του οδοστρώματος, κορνάρει, κατεβάζει το παράθυρό του: «έλα λίγο ρε παιδιά, κάντε να περάσουμε, ντροπή».
Ο Γιάννης Χανδάνος είναι πολιτικός μηχανικός- συγκοινωνιολόγος, M.Sc. και έχει διατελέσει πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων την περίοδο 2006- 2010. H HuffPost Greece μίλησε μαζί του για την σημασία της Λωρίδας Έκτακτης Ανάγκης (Λ.Ε.Α.). Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει, ακόμα και σε ανθρώπινες ζωές, η οδήγηση σε αυτό το νευραλγικό κομμάτι των αυτοκινητοδρόμων; Γιατί θεσμοθετήθηκε νομικά, σε ποιους ελληνικούς δρόμους ισχύει και σε ποιες έκτακτες περιπτώσεις μπορεί ένας πολίτης να την χρησιμοποιήσει; Γιατί οι Έλληνες συνηθίζουν να μη σέβονται τη Λ.Ε.Α. και να τη χρησιμοποιούν στις μετακινήσεις τους; Και πως μπορεί αυτό το κατεξοχήν φαινόμενο του συλλογικού ωχαδερφισμού που μας ‘δέρνει’, να περιοριστεί, έστω, στις διεθνείς του διαστάσεις;
Πώς ορίζεται η Λ.Ε.Α. και πότε καθιερώθηκε στην χώρα μας;
Η Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης, θεσμοθετήθηκε στη χώρα μας με τον νόμο 3542/2007 – ΦΕΚ 50/A’/2.3.2007, που τροποποίησε τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ.) και εισήγαγε τον ορισμό της, ως: «Η επί του αυτοκινητοδρόμου λωρίδα που βρίσκεται μεταξύ της ακραίας δεξιάς συνεχούς διαγράμμισης και του άκρου της οδού».
Είναι τόσο πρόσφατη εξέλιξη η Λ.Ε.Α.;
Ναι, ως τεχνικός όρος προϋπήρχε, αλλά χωρίς νομική κάλυψη. Πλέον η Λ.Ε.Α. είναι νομικός ορισμός και ως τέτοιος αφορά αποκλειστικά τους αυτοκινητοδρόμους- στο υπόλοιπο οδικό δίκτυο δεν υφίσταται. Στους υπόλοιπους δρόμους με ‘μιάμιση’ λωρίδα κυκλοφορίας στο κάθε ρεύμα, η μισή λωρίδα που γίνεται διακριτή με συνεχή διαγράμμιση στο δεξί άκρο του οδοστρώματος (το λεγόμενο ‘ασφαλτοστρωμένο έρεισμα’) δεν είναι Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης με τη νομική έννοια του όρου, αλλά μια βοηθητική λωρίδα. Σε αυτή την βοηθητική λωρίδα δεν απαγορεύεται να κινείται ένα όχημα.
Να θυμίσουμε ποιοί είναι οι αυτοκινητόδρομοι του εθνικού δικτύου;
Οι σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι που λειτουργούν στην Ελλάδα είναι η ‘Εγνατία Οδός’, η ‘Αττική Οδός’, η ‘Ολυμπία Οδός’, ο ‘Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου’, η ‘Νέα Οδός’, ο ‘Μορέας’ και η ‘Κεντρική Οδός’. Σε αυτούς λόγω χαρακτηριστικών θα πρόσθετα και τη Γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου.
Ποιός μπορεί να κινείται στην Λ.Ε.Α.; Ποιά είναι η χρησιμότητά της;
Σύμφωνα με το Άρθρο 29 του Κ.Ο.Κ., η Λ.Ε.Α. προορίζεται αποκλειστικά και μόνο για την κίνηση οχημάτων έκτακτης ανάγκης, δηλαδή ασθενοφόρα, περιπολικά και πυροσβεστικά οχήματα καθώς και των αρμόδιων οχημάτων λειτουργίας και συντήρησης του αυτοκινητοδρόμου. Χρησιμοποιώντας την ΛΕΑ τα οχήματα αυτά μπορούν να κινηθούν απερίσπαστα και γρήγορα. Ο χρόνος σε ένα ζήτημα υγείας, ένα τροχαίο ατύχημα, την κατάσβεση μιας φωτιάς και πολλά άλλα επείγοντα περιστατικά, είναι κρίσιμο μέγεθος- συχνά εξαρτώνται ζωές από αυτόν.
Τα υπόλοιπα οχήματα δεν επιτρέπεται να κινούνται στη Λ.Ε.Α., προφανώς ούτε να τη χρησιμοποιούν για να προσπεράσουν από δεξιά ένα προπορευόμενο όχημα.
Υπάρχουν εξαιρέσεις κατά τις οποίες ένα όχημα μπορεί να σταματήσει στην Λ.Ε.Α.;
Δεν σταματάμε στη Λ.Ε.Α. για να μιλήσουμε στο κινητό, να ελέγξουμε το χάρτη, να πάμε τουαλέτα, να φροντίσουμε τα παιδιά, κάποιον συνεπιβάτη μας ή ένα κατοικίδιο, να ξεκουραστούμε, να φάμε ή να κοιμηθούμε. Για το σκοπό αυτό υπάρχουν στους αυτοκινητοδρόμους ασφαλή σημεία στάσης, όπως είναι οι ειδικοί χώροι στάθμευσης (parking) και τα Σημεία Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (Σ.Ε.Α.).
Στη Λ.Ε.Α. μπορεί κάποιος να σταματήσει κατ’ εξαίρεση (και εφόσον δεν βρίσκεται κοντά σε parking ή σε Σ.Ε.Α.) μόνο αν το αυτοκίνητο έχει πάθει κάποια βλάβη, ή αν υπάρχει κάποια πραγματικά έκτακτη ανάγκη, όπως θέμα υγείας του οδηγού και φυσικά εφόσον μας σταματήσει η Τροχαία. Η στάση έκτακτης ανάγκης στη ΛΕΑ πρέπει να γίνει με εξαιρετική προσοχή, το αυτοκίνητο σίγουρα να έχει αναμμένα τα ‘αλάρμ’. Είναι πολύ επικίνδυνο να σταματήσουμε με το αυτοκίνητό μας στη ΛΕΑ.
Σύμφωνα με διεθνείς στατιστικές μία στις δέκα συγκρούσεις προκαλούνται από οχήματα που είναι σταματημένα στη Λ.Ε.Α.. Γι’ αυτό εξάλλου, μία από τις βασικές ενέργειες των εταιρειών διαχείρισης των αυτοκινητοδρόμων, όταν το προσωπικό τους εντοπίσει ένα ακινητοποιημένο όχημα στη Λ.Ε.Α., είναι να φροντίσει να το «καλύψει» άμεσα, με την κατάλληλη σήμανση, προκειμένου να αποφευχθεί η πιθανή πρόσκρουση άλλου οχήματος πάνω σε αυτό.
Ποιές είναι οι επιπτώσεις της κίνησης στην Λ.Ε.Α.;
Όπως καταλαβαίνετε, η κίνηση στη Λ.Ε.Α. – η παραβίασή της δηλαδή – δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην πρόσβαση των οχημάτων που κινούνται για να επέμβουν σε ένα συμβάν. Αρκεί να αναλογιστούμε τι θα συμβεί αν η Τροχαία δεν φτάσει πρώτη να ρυθμίσει την κυκλοφορία, ένας τραυματίας δεν φτάσει εγκαίρως στο νοσοκομείο ή ένα άλλο όχημα, ένα σπίτι ή ένα δάσος κινδυνεύει και το πυροσβεστικό καθυστερεί.
Όμως, πέρα από την επιρροή στην ελεύθερη και γρήγορη κίνηση των οχημάτων έκτακτης ανάγκης, η παραβίαση της Λ.Ε.Α. έχει σημαντικό αντίκτυπο στην κυκλοφορία αλλά και στην ασφάλεια όσων κινούνται στον αυτοκινητόδρομο. Αυτό συμβαίνει, διότι κάποια στιγμή, π.χ. όταν διακόπτεται η Λ.Ε.Α. πλησιάζοντας σε έναν ανισόπεδο κόμβο, τα οχήματα που κινούνταν παράνομα σε αυτήν, επανεντάσσονται «βίαια» στη δεξιά λωρίδα, προκαλώντας σοβαρότατες τριβές στην υπόλοιπη κυκλοφορία, με αποτέλεσμα την πτώση της κυκλοφοριακής ικανότητας του αυτοκινητοδρόμου καθώς και κινδύνους στην οδική ασφάλεια.
Ειδικά για τα θέματα ασφάλειας και για να αποφύγουμε ατυχήματα και συγκρούσεις δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στη Λ.Ε.Α. μπορεί να βρίσκονται, συχνά σε στάση, οχήματα και προσωπικό που ασχολείται με τη διαχείριση της κυκλοφορίας και τη συντήρηση του αυτοκινητοδρόμου.
Ποιά είναι η κατάσταση στην χώρα μας;
Η κατάσταση στη χώρα μας, όπως τη βιώνουν όλοι οι οδηγοί, ειδικά κατά τη διάρκεια ταξιδιών σε ώρες αιχμής, είναι απογοητευτική. Σε έρευνα που έχει γίνει με παρατηρητές, Κυριακή Αυγούστου κατά τη διάρκεια της επιστροφής προς την Πρωτεύουσα, από 19:00-22:00, μετρήθηκε ότι η παραβίαση σε διάφορες διατομές του αυτοκινητοδρόμου κυμαινόταν από 17 έως και 35%. Δηλαδή υπήρχαν διαστήματα που τουλάχιστον 1 στα 3 οχήματα παραβίαζε την Λ.Ε.Α.
Γιατί οι Ελληνες οδηγούν στην Λ.Ε.Α.;
Πολλοί χρησιμοποιούν τη Λ.Ε.Α. όταν η κίνηση είναι αυξημένη. Προσπαθεί έτσι ο οδηγός, με κάθε τρόπο να κερδίσει χρόνο, να ‘κάνει τη δουλειά του’. Θα έλεγα ότι είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αγένειας μερίδας οδηγών. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που δεν ξέρουν τι είναι η Λ.Ε.Α.- βλέπουμε συχνά οδηγούς, κυρίως μεγάλης ηλικίας, που, όντως, δε γνωρίζουν ότι απαγορεύεται η κίνηση στη Λ.Ε.Α.. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπαίνουν στη Λ.Ε.Α. για να εξυπηρετήσουν την κίνηση των υπολοίπων- επειδή οι ίδιοι οδηγούν αργά και για να μην εμποδίζουν, κινούνται στο δεξιότερο τμήμα του δρόμου. Σε αυτές της περιπτώσεις θα λέγαμε ότι είναι έλλειψη παιδείας, αλλά τι θα γίνει αν βρεθεί μπροστά τους ένα συνεργείο που αλλάζει ένα στηθαίο ασφαλείας ή ένας οδηγός που τοποθετεί το τρίγωνο της στάθμευσης γιατί έμεινε από λάστιχο;
Η αντίστοιχη πραγματικότητα στην Ευρώπη;
Ειδικά στις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης η οδήγηση στην Λ.Ε.Α. είναι αδιανόητη. Αυτή η νοοτροπία και συμπεριφορά, τελικά, είναι αποτέλεσμα παιδείας αλλά και της συστηματικής αστυνόμευσης στις χώρες αυτές.
Πώς μπορεί να μειωθεί η παραβατικότητα;
Η ενημέρωση και η αστυνόμευση είναι τα κύρια εργαλεία, διεθνώς.
Στη χώρα μας, όλοι οι αυτοκινητόδρομοι, υπό την αιγίδα της HELLASTRON (του Φορέα των Ελληνικών Αυτοκινητόδρομων και Υποδομών με διόδια, www.hellastron.com) δημιούργησαν ένα έντυπο με τίτλο «Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης- Λωρίδα Ζωής» που διανέμεται στους διερχόμενους οδηγούς. Το έντυπο ενημερώνει για τη ζωτική σημασία της απαγόρευσης οδήγησης στη ΛΕΑ, ενώ δίνονται αναλυτικές οδηγίες για τις περιπτώσεις που κατ’ εξαίρεση οι οδηγοί μπορούν να κάνουν στάση σε αυτή.
Επίσης, σε καθημερινή βάση στους αυτοκινητόδρομους προβάλλονται σχετικά μηνύματα, από τις Πινακίδες Μεταβλητών Μηνυμάτων.
Είναι όμως απαραίτητη και η Αστυνόμευση, για την οποία η Τροχαία έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα και μπορεί να επιτυγχάνεται είτε με φυσική παρουσία είτε με μηχανικά μέσα (κάμερες). Το σημαντικότερο, όμως, είναι η αστυνόμευση να είναι και συστηματική- μόνο τότε μπορεί να επιτευχθεί αλλαγή της παραβατικής συμπεριφοράς, όπως εξ’ άλλου πρέπει να συμβαίνει με όλες τις κρίσιμες, από πλευράς οδικής ασφάλειας, παραβατικές συμπεριφορές, όπως η υπερβολική ταχύτητα, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η χρήση της ζώνης και του κράνους και η απόσπαση της προσοχής λόγω χρήσης του κινητού.
https://www.huffingtonpost.gr
