Η ταραχή από άγνωστους λόγους περίπου στις 3 το βράδυ έχει γίνει σύνηθες φαινόμενο, ειδικά τους μήνες μετά την έξαρση της πανδημίας COVID-19. Συμβαίνει ως ολιγόλεπτη αφύπνιση, ενώ το άτομο κοιμάται, αλλά πολλοί ξυπνούν τόσο καλά, ώστε δυσκολεύονται να ξανακοιμηθούν μετά.

Ο Greg Murray, καθηγητής και ερευνητής ψυχολογίας, διευθυντής στο Center for Mental Health του Swinburne University of Technology, αναλύει το φαινόμενο:

Τι συμβαίνει στον οργανισμό περίπου στις 3 τη νύχτα

Σε έναν κανονικό νυχτερινό ύπνο, η νευροβιολογία μας φτάνει σε σημείο καμπής γύρω στις 3 ή 4 το πρωί.

Η θερμοκρασία του σώματος αρχίζει να αυξάνεται, ο ρυθμός ύπνου μειώνεται (επειδή ήδη έχουμε κοιμηθεί λίγο), η έκκριση μελατονίνης (η ορμόνη του ύπνου) έχει κορυφωθεί και τα επίπεδα κορτιζόλης (ορμόνη του στρες) αυξάνονται καθώς το σώμα προετοιμάζεται να ξεκινήσει την επόμενη ημέρα.

Όλη αυτή η δραστηριότητα συμβαίνει ανεξάρτητα από ενδείξεις από το περιβάλλον, όπως το φως της αυγής. Η Φύση αποφάσισε εδώ και πολύ καιρό ότι η ανατολή και το ηλιοβασίλεμα είναι τόσο σημαντικά που πρέπει να προβλεφθούν, εξ ου και το λεγόμενο κιρκαδικό σύστημα, το βιολογικό ρολόι του οργανισμού.

Μάλιστα, ξυπνάμε πολλές φορές κάθε βράδυ και ο ελαφρύς ύπνος είναι συχνότερος στο δεύτερο μισό της νύχτας. Όταν ο ύπνος μας πάει καλά, απλώς αγνοούμε αυτά τα ξυπνήματα. Αλλά αν υπάρχει λίγο παραπάνω άγχος, τότε είναι πιθανό το στιγμιαίο αυτό ξύπνημα να γίνει μια κατάσταση πλήρους αφύπνισης.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχουν ενδείξεις πως η πανδημία COVID-19 είναι ένας στρεσογόνος παράγοντας που επηρεάζει τον ύπνο μας. Αν λοιπόν τον τελευταίο καιρό ξυπνάτε περίπου στις 3 με 4 το πρωί, σίγουρα δεν είστε μόνοι.

Όταν αυτό συμβαίνει συχνά, το άτομο αρχίζει να νιώθει ανησυχία ότι θα του ξανασυμβεί, κάτι που από μόνο του το αγχώνει ακόμα περισσότερο, με αποτέλεσμα ενός φαύλου κύκλου άγχους που οδηγεί σε οριστική αφύπνιση τα ξημερώματα.

Αν όλο αυτό σας ακούγεται αρκετά γνώριμο, να γνωρίζετε ότι η αϋπνία ανταποκρίνεται καλά στην ψυχολογική θεραπεία με γνωστική συμπεριφορική θεραπεία. Υπάρχει επίσης μια ισχυρή σχέση μεταξύ ύπνου και κατάθλιψης, οπότε είναι σημαντικό να μιλήσετε με τον γιατρό σας εάν έχετε ανησυχίες για τον ύπνο σας.

“Καταστροφικές σκέψεις” μέσα στη νύχτα

Εκείνη την περίοδο στον κύκλο του ύπνου, είμαστε στο χαμηλότερο σημείο μας σωματικά και γνωστικά. Από τη σκοπιά της φύσης, πρόκειται για μια περίοδο σωματικής και συναισθηματικής “επιδιόρθωσης”, επομένως είναι κατανοητό ότι οι εσωτερικοί μας ενεργειακοί πόροι είναι χαμηλοί.

Έτσι, μένουμε μόνοι στο σκοτάδι με τις σκέψεις μας. Ο εγκέφαλος συμπεραίνει ότι το παραμικρό πρόβλημα που σκέφτεται είναι άλυτο, αφού στις 3 το πρωί, τα περισσότερα προβλήματα τα θεωρεί ανυπέρβλητα.

Μόλις ξημερώσει και αρχίσουμε την ρουτίνα της ημέρας μας, τα “άλυτα” προβλήματα στις 3 το πρωί τίθενται σε άλλη προοπτική. Η αλήθεια είναι ότι το μυαλό μας δεν ψάχνει πραγματικά λύση στις 3 το πρωί. Μπορεί να πιστεύουμε ότι επιλύουμε προβλήματα δουλεύοντας διανοητικά πάνω σε θέματα εκείνη την ώρα, αλλά αυτό δεν είναι πραγματικά επίλυση προβλημάτων. Είναι απλά άγχος.

Τι μπορούμε να κάνουμε για όλο αυτό

Έχετε παρατηρήσει ότι οι σκέψεις στις 3 το πρωί είναι πολύ εστιασμένες στον εαυτό σας; Στο ήσυχο σκοτάδι, είναι εύκολο να γλιστρήσετε εν αγνοία σας σε μια κατάσταση ακραίας εγωκεντρικότητας. Εστιάζοντας στην έννοια του “εγώ”, μπορούμε να δημιουργήσουμε επώδυνα συναισθήματα σκεφτόμενοι πράγματα που έχουν περάσει, όπως ενοχές ή τύψεις. Ή πέφτουμε σε μια δίνη απαισιόδοξων σκέψεων για ένα αβέβαιο μέλλον, δημιουργώντας φόβους χωρίς βάση.

Αν σας συμβαίνει αυτό, προσπαθήστε να εστιάσετε στις αισθήσεις σας, συγκεκριμένα στον ήχο της αναπνοής σας. Όταν θα καταλάβετε ότι αρχίζουν αρνητικές σκέψεις, επαναφέρετε απαλά την προσοχή σας στον ήχο της αναπνοής σας (οι ωτοασπίδες σας βοηθούν να ακούσετε την αναπνοή σας και να βγείτε από τις κακές σκέψεις).

Μερικές φορές αυτός ο διαλογισμός λειτουργεί. Άλλες πάλι, όχι. Εάν εξακολουθούν οι αρνητικές σκέψεις μετά από 15 ή 20 λεπτά, σηκωθείτε από το κρεβάτι και κάντε κάτι χαλαρό, όπως να διαβάσετε λίγο ένα βιβλίο.

Αυτό μπορεί να σας ακούγεται ανούσιο, αλλά στις 3 το πρωί μπορεί να σας βοηθήσει να βγείτε από την μη παραγωγική σκέψη σας.

Πηγές: theconversation.com, sciencetimes.com, sciencealert.com  iatropedia.gr/